Archieven: Activiteiten

AANMELDEN VIA DE WEBSITE GESLOTEN

Elk historisch café bestaat uit een hoofdlezing en minilezingen. De lezing is inmiddels volgeboekt.

Hoofdlezing – Guyot doveninstituut: het ‘ontstommen’ van doven

Tijdens de Verlichting (grofweg 18^e eeuw) buigen wetenschappers zich over filosofische vragen als ‘Wat is taal?’ en ‘Wat is denken?’. Dove mensen, die niet kunnen horen en spreken, vormden interessant studiemateriaal bij deze vragen. Kunnen mensen die niet spreken wel denken? En kunnen zij als mensen getypeerd worden of waren zij eigenlijk dieren in de verschijningsvorm van mensen?

Er waren voorbeelden van doven die konden leren, lezen en schrijven. Zij kwamen voornamelijk uit de adel en gegoede burgerij. Nobelen die ‘begiftigd’ waren met goed verstand. Het gewone volk werd in het algemeen gezien als ‘redeloos vee’. Het leek hierdoor aannemelijk dat doven uit het gewone volk daarmee ook redeloos waren. Tot een dominee uit Groningen, Henri Daniel Guyot (1753-1828), een reis naar Parijs maakte. Daar werd hij geïnspireerd om het eerste doveninstituut in Nederland op te richten.

Corrie Tijsseling is historisch pedagoog en senior onderzoeker bij Kentalis. Tijsseling is gespecialiseerd in de geschiedenis van het Nederlandse dovenonderwijs en zet zich daarnaast in voor de archivering en digitalisering van het cultureel erfgoed van doven in Nederland.

Minilezingen – Verborgen eurekaverhalen

Na de hoofdlezing laten we u kennismaken met de schatten die in de depots van de Groninger Archieven liggen.

Minilezing – Het beeld van Groningen: Guyot doveninstituut

In ‘Het beeld van Groningen’, een fotorubriek van de Groninger Archieven, staat wekelijks een afbeelding uit de collectie van Persfotobureau D. van der Veen centraal. Een deel van deze collectie, bestaande uit meer dan 500.000 negatieven, is te vinden op Beeldbank Groningen. Publieksadviseurs Johanne Vonk en Bas van der Heide zijn voor het historisch café in de Van der Veen-collectie gedoken om te kijken of het ook reportages van het Guyot doveninstituut of Clubhuis voor Doven in Groningen bevat. Ze zijn op zoek naar het wie, wat, waar en wanneer bij de foto´s en hopen op reacties van het publiek.

Film – Het Guyot doveninstituut

De Groninger Archieven bewaren meerdere films over het Guyot doveninstituut in Groningen. Een van deze films, van filmmaker Maurits Levie (1885-1957), hebben we onlangs opnieuw ingescand. De film geeft een mooi kijkje in het dagelijks leven van de kinderen die les krijgen op het Guyot doveninstituut rond 1937. We zien hoe ze houtbewerken, kleermaken en strijken. Ook zien we spelende kinderen en een uitstapje met de GADO-bus.

Praktisch

De lezing van Corrie Tijsseling wordt in Nederlandse Gebarentaal (NGT) gegeven en de lezing van Johanne Vonk en Bas van der Heide in Nederlands. Er zijn tolken NGT aanwezig om beide lezingen te vertalen.

AANMELDINGEN GESLOTEN – Er zijn nog een aantal plekken beschikbaar. Inloop zonder aanmelding is mogelijk of bel 050 312 22 02 om nog een plek te reserveren.

Elk historisch café bestaat uit een hoofdlezing en minilezingen.

Hoofdlezing – Groningse stoomwagen: een verhaal van succes, miscommunicatie en deceptie

Enkele jaren voordat de eerste stoomtreinen in Nederland rijden, maken professor Sibrandus Stratingh (1785-1841) en instrumentenmaker Christopher Becker in 1834 een proefrit in hun zelfgebouwde stoomwagen. Nadat Stratingh enkele verbeteringen aanbrengt, kunnen we zijn uitvinding misschien wel de eerste Nederlandse auto noemen.

Hoewel het een prima functionerend voertuig is, zorgt miscommunicatie tussen Groningen en Den Haag én politiek ervoor dat er met deze uitvinding uiteindelijk niks gebeurt. De stoomwagen raakt min of meer in de vergetelheid. Zelfs vandaag de dag staat Stratingh voornamelijk bekend om zijn elektromagnetisch wagentje, terwijl de stoomwagen nog vaak over het hoofd wordt gezien.

Ulco Kooystra is chemisch historicus en promoveerde in 2021 op het werk van de Groningse hoogleraar scheikunde Sibrandus Stratingh. Sinds 2016 werkt Kooystra als wetenschappelijk informatiespecialist bij het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen aan de RUG.

Minilezingen – Verborgen eurekaverhalen

Na de hoofdlezing laten andere sprekers u kennismaken met de schatten die in de depots van verschillende erfgoedinstellingen in Groningen liggen. Welke eurekaverhalen schuilen er achter de objecten of archiefstukken die bewaard worden door musea en de Groninger Archieven?

Minilezing – Van Calker: een wetenschapper die niets nieuws ontdekte

Het levensverhaal van F.J.P. van Calker (1841-1913) laat zien dat wetenschap verder gaat dan een reeks eurekamomenten. Tijdens de ontmanteling van de Groninger stadswallen rond 1880, verzamelde Van Calker duizenden zwerfstenen. Hij stuitte steeds op nieuwe vondsten. Wat vertellen deze zwerfstenen over het geologische verleden van de stad? Sieger Vreeling, conservator van het Universiteitsmuseum, neemt u mee in dit verhaal.

Minilezing – Kaart 1672: de schat van Tideman

In het depot van de Groninger Archieven ligt een tekening van 71 cm hoog bij 258,5 cm lang, gemaakt door cartograaf Jannes Tideman. De kaart uit 1672 herbergt een schat aan verhalen over het Beleg en Ontzet van de stad Groningen. De kaart is te kwetsbaar om tentoon te stellen, maar met behulp van moderne techniek is een gedetailleerde reproductie gemaakt. Welke verloren details en daarmee verhalen zijn weer aan het licht gekomen? En hoe accuraat was de kaart eigenlijk? Deze vragen beantwoordt Harry Romijn, adjunct-directeur en hoofd Collectie tijdens zijn minilezing.

AANMELDEN VIA DE WEBSITE GESLOTEN – Er is nog een enkele plek beschikbaar. Bel 050 312 22 02 om een plek te reserveren.

Let op: op zondag 8 oktober vindt de 4 Mijl van Groningen plaats. Het museum is alleen via de achteringang aan de Schuitemakersstraat te bereiken.

Hoofdlezing – Verkeerscirculatieplan: ommekeer in stad Groningen

Wanneer we denken aan innovatieve of gedurfde visies in Groningen, komt het Verkeerscirculatieplan (VCP) vaak ter sprake. In de jaren 70 introduceren toenmalige wethouders Max van den Berg en Jacques Wallage dit plan met als doel het autoverkeer in de binnenstad te beperken. Hiermee worden autoritjes over de Grote Markt voorgoed verleden tijd. In plaats daarvan knippen ze de stad in vieren, waarbij de Diepenring als belangrijke verbindingsroute fungeert.

Het Verkeerscirculatieplan vormde een belangrijk onderdeel van een progressief programma van een nieuw links college van burgemeester en wethouders in Groningen. Tegen de stroom in brachten Van den Berg en Wallage een nieuwe visie voor de stad naar voren: compact, herbergzaam en veel burgerparticipatie. Een stad van en voor Groningers. Maar de invoering van het plan ging niet zonder slag of stoot.

Max van den Berg was van 1970 tot 1978 wethouder in Groningen. Daarna werd Van den Berg partijvoorzitter van de PvdA, algemeen directeur van Oxfam Novib, Europarlementariër en Commissaris van de Koning in Groningen.

Minilezingen – Verborgen eurekaverhalen

Na de hoofdlezing laten andere sprekers u tijdens minilezingen kennismaken met de schatten die in de depots van verschillende erfgoedinstellingen in Groningen liggen. Welke eurekaverhalen schuilen er achter de objecten of archiefstukken die bewaard worden door musea en de Groninger Archieven?

Minilezing – Geheime testamenten

Oud-notaris Jan-Paul Wortelboer werkt sinds zijn pensionering systematisch alle notariële akten tot 1900 in de Groninger Archieven door. Hij heeft bijzondere belangstelling voor geheime testamenten uit de 19e eeuw, ook wel olografische testamenten genoemd. Maar wat staat er eigenlijk in deze documenten die buiten het oog van de notaris en zijn medewerkers moesten blijven? Wortelboer neemt u mee in de vele ontdekkingen die hij deed in deze bijzondere olografische stukken.

Minilezing – De bewegwijzering van het Verkeerscirculatieplan

Abe Kuipers (1918-2016) was een belangrijke grafisch ontwerper uit Groningen. Zo heeft hij ook voor het Verkeerscirculatieplan grafisch werk geleverd, zoals bewegwijzering. “In 1977 vroeg wethouder Jacques Wallage mij daarvoor. Dan word je ineens onderdeel van een stedelijk proces. De verwevenheid van mijn vrije en toegepaste werk gaf mij de voldoening van het maatschappelijk relevant bezig zijn,” aldus Kuipers. Ans van Genderen, zelf grafisch ontwerper en beeldend kunstenaar, vertelt meer of het zijn grafische werk voor het Verkeerscirculatieplan in deze minilezing.

Praktisch

Op zondag 8 oktober vindt de 4 Mijl van Groningen plaats. Dit betekent dat meerdere straten, waaronder de Brugstraat, Hoge der A en Abrug, zijn afgesloten. Museum aan de A is nog steeds te bereiken via de achteringang aan de Schuitemakersstraat. Op deze pagina vindt u de volledige kaart met afzettingen en meer informatie.